Spis treści:
Czy nawozić warzywa jesienią?
Jesienią na grządkach wciąż dojrzewają warzywa, które wymagają odpowiedniego wsparcia. Do tej grupy należą późne kapustne, takie jak brukselka, jarmuż i kapusta głowiasta, a także korzeniowe – marchew, pietruszka, burak ćwikłowy i pasternak – oraz por i seler. Rośliny te nadal pobierają składniki odżywcze, dlatego podanie nawozu w tym czasie poprawia jakość plonów: marchew zachowuje jędrność, buraki rzadziej pękają, a główki kapusty stają się bardziej zwarte. Warto jednak pamiętać, że jesienne nawożenie ma charakter podtrzymujący i stabilizujący, a jego celem jest zakończenie cyklu wzrostu, a nie wymuszanie nowej wegetacji.
Równie istotna jest poprawa kondycji samej gleby po intensywnym sezonie letnim. Wprowadzenie potasu, fosforu, wapnia, magnezu i materii organicznej zwiększa jej pojemność sorpcyjną oraz zdolność zatrzymywania wody, co zmniejsza ryzyko strat podczas zimowych wahań wilgotności. Gdy gleba utrzymuje temperaturę powyżej 5-7°C, mikroorganizmy nadal pracują, mineralizując składniki pokarmowe i czyniąc je łatwiej dostępnymi wiosną. Dzięki temu kolejne uprawy mogą rozpocząć następny sezon w lepszych warunkach.
Przed zimą warto też zadbać o bezpieczeństwo przechowywanych plonów. Stosowanie nawozów bez azotu ogranicza gromadzenie azotanów w korzeniach i liściach, co jest szczególnie ważne dla magazynowania warzyw. W tym okresie zalecane są składniki wspierające system korzeniowy i odporność tkanek. Optymalny termin nawożenia przypada od początku września do pierwszych przymrozków, najlepiej z pominięciem okresów intensywnych opadów. W tym okresie nawozy warto płytko wymieszać z glebą na głębokość 5-10 cm lub przykryć warstwą ściółki, co ogranicza straty i poprawia warunki dla mikroflory glebowej, szczególnie na glebach lekkich.
Przeczytaj również: Jesień to najlepszy czas na zwalczanie szkodników glebowych. Przygotuj gnojówkę na pędraki
Które warzywa trzeba nawozić jesienią?
Jesienią warto skupić się przede wszystkim na gatunkach, które pozostają na polu najdłużej lub zimują w gruncie. Do tej grupy należą brukselka, jarmuż, kapusta późna, por, seler naciowy oraz warzywa korzeniowe zbierane w październiku i listopadzie. Rośliny te korzystają z jesiennych dawek potasu i wapnia, a także dodatków krzemionkowych, takich jak mączka bazaltowa, które wzmacniają ściany komórkowe i ograniczają rozwój chorób przechowalniczych. Z kolei czosnek ozimy, cebula dymka sadzona jesienią, szpinak zimujący i roszponka wymagają przede wszystkim fosforu wspierającego korzenie oraz potasu, który zwiększa odporność na suszę fizjologiczną.
Mniej uzasadnione jest nawożenie azotem gatunków kończących wegetację w ciągu kilku tygodni, jak sałata jesienna, rukola czy rzodkiewka, ponieważ nadmiar tego pierwiastka pogarsza konsystencję warzyw. Strączkowe, takie jak groch czy fasola, zwykle nie potrzebują dodatkowego zasilenia, gdyż wiążą potrzebne pierwiastki dzięki bakteriom brodawkowym. Warzyw dyniowatych również nie należy intensywnie zasilać – ważniejsze jest uporządkowanie stanowiska i wprowadzenie materii organicznej z myślą o przyszłorocznych uprawach.
Późne warzywa kapustne, takie jak brukselka, świetnie reagują na nawożenie pod koniec sezonu. Ich główki stają się wówczas bardziej zwarte i wytrzymałe. Fot. Irina Stevenson / Canva Pro
Czym nawozić warzywa jesienią?
Podstawą jesiennego nawożenia są środki działające wolno i poprawiające strukturę gleby. Najlepiej sprawdza się dojrzały kompost, dobrze przefermentowany obornik lub jego forma granulowana oraz mączki skalne, takie jak bazaltowa czy dolomitowa. Kompost w dawce kilku litrów na metr kwadratowy, równomiernie rozłożony i lekko wmieszany w ziemię, dostarcza próchnicy i zwiększa zdolność gleby do zatrzymywania wody. Obornik natomiast, oprócz bogactwa makro- i mikroelementów, wspiera mikroflorę glebową, a w wersji granulowanej jest prosty w użyciu i pozbawiony uciążliwego zapachu.
Istotnym uzupełnieniem są nawozy mineralne przygotowane specjalnie na jesień – pozbawione azotu, a bogate w potas, fosfor i magnez. Potas odpowiada za gospodarkę wodną i odporność na mróz, fosfor wspiera rozwój systemu korzeniowego, a magnez, jako składnik chlorofilu, pozwala roślinom dokończyć proces fotosyntezy mimo krótszego dnia. Na glebach lekkich warto wybierać siarczan potasu zamiast chlorku, który często jest zbyt agresywny dla wrażliwych gatunków. Takie nawozy są szczególnie ważne przy zakładaniu upraw ozimych i w uprawach warzyw przeznaczonych do dłuższego przechowywania.
W praktyce dobrze sprawdzają się także dodatki naturalne, jak popiół drzewny czy mączki kostne i fosforytowe. Popiół to cenne źródło potasu, wapnia i mikroelementów, ale należy go stosować ostrożnie, unikając jednoczesnego podawania z nawozami azotowymi. Na stanowiskach kwaśnych pomocne jest wapnowanie kredą lub dolomitem, najlepiej oddzielnie od innych nawozów i z kilkutygodniowym odstępem. W rejonach z dużymi opadami wskazane jest przykrycie grządek warstwą mulczu z liści, słomy czy zrębków, aby ograniczyć wymywanie składników.
Przeczytaj również: Czym pryskać drzewa owocowe na jesień? Dlaczego warto pryskać mocznikiem i miedzianem
Błędy w nawożeniu ogrodu warzywnego jesienią
Najczęściej popełnianym błędem jest stosowanie szybko działających nawozów azotowych, które pobudzają niepożądany przyrost masy zielonej pod koniec sezonu i powodują nadmierne gromadzenie azotanów w liściach i korzeniach. Problemem jest także zbyt późne nawożenie – na zmarzniętą glebę lub tuż przed długimi opadami – kiedy składniki zostają wypłukane do głębszych warstw i stają się niedostępne. Kłopotliwe bywa również nierównomierne rozsiewanie nawozów, co prowadzi do lokalnego zasolenia, a także łączenie wapnowania z obornikiem lub fosforem w jednej operacji, co zmniejsza skuteczność zabiegu.
Podstawowym źródłem błędów jest pomijanie analizy gleby i jej odczynu. Nawożenie „na zapas” może niekorzystnie zmienić skład chemiczny gleby, co blokuje przyswajanie żelaza, boru czy manganu i negatywnie wpływa na plonowanie. Równie poważne skutki niesie pozostawienie gołej ziemi po jesiennym nawożeniu – sprzyja to erozji, zaskorupianiu i utracie próchnicy. Często zapomina się też o dopasowaniu nawożenia do planu płodozmianu: inne wymagania ma zagon, na którym zimą znajdzie się czosnek, a inne stanowisko przygotowane pod wiosenną sałatę czy groch. Brak tej perspektywy skutkuje nierównowagą składników w glebie i słabszymi zbiorami.
Źródło: deccoria.pl
Przeczytaj również:
Co siejemy i sadzimy w ogrodzie w październiku? To dobry czas na te kwiaty, warzywa i owoce
Niszczy chwasty aż do korzeni. Zrób oprysk, wiosną będziesz mieć piękny trawnik
Czy grzyby na trawniku są szkodliwe? Jak się ich pozbyć, nie niszcząc murawy?