Spis treści:
Skorzonera (wężymord, czarny korzeń)
Skorzonera (Scorzonera hispanica) to mało znane warzywo z rodziny astrowatych, które nazywane jest również wężymordem, czarnym korzeniem lub zimowymi szparagami. Pochodzi z południowej i środkowej Europy oraz części Azji (Syberii Zachodniej, Kaukazu, Zakaukazia i Dagestanu). Prawdopodobnie po raz pierwszy zaczęto uprawiać ją w VII wieku w Hiszpanii (stąd łacińska nazwa Scorzonera hispanica). Skorzonera stopniowo rozpowszechniła się w innych krajach europejskich, a na polskich stołach gościła już w średniowieczu. Z czasem odeszła w zapomnienie, jednak obecnie coraz częściej pojawia się w ogrodach.
Skorzonera uprawiana jest jako roślina dwuletnia. W pierwszym roku wytwarza rozetę wydłużonych, dość szerokich, lancetowatych liści oraz cylindryczny korzeń spichrzowy o długości do 30 cm i średnicy 3-4 cm. To on stanowi część jadalną – ma ciemnobrunatna lub czarną skórkę i jasny miąższ (wygląda nieco jako korzeń chrzanu). W drugim roku korzeń przyrasta, a na roślinie pojawiają się intensywnie żółte kwiaty, które są osadzone na długich, bezlistnych łodygach. Są one języczkowate, pojawiają się od maja do lipca, a dodatkowo pachną wanilią.
Skorzonera obecnie wraca do łask. Dlaczego warto mieć ją w swoim ogrodzie? Fot.liudmilachernetska/123RF.com
Jak uprawiać skorzonerę?
Wymagania skorzonery są dość wygórowane. Dlatego, aby osiągnąć sukces w jej uprawie, należy zapoznać się z jej podstawnymi zasadami. Na szczęście wężymord jest wytrzymały na niskie temperatury, dlatego może zimować w gruncie. Jednocześnie nie lubi skrajności – może mu zaszkodzić zarówno niedobór, jak i nadmiar wody w podłożu. Jak uprawiać skorzonerę? Poznaj najważniejsze wskazówki.
- Gdzie sadzić skorzonerę?
Skorzonerę uprawia się z nasion. Można je kupić w każdym dobrze wyposażonym sklepie ogrodniczym (warto wiedzieć, że mają one krótką zdolność kiełkowania, dlatego należy zwracać uwagę na to, czy są świeże). Wysiewamy je bezpośrednio do gruntu wczesną wiosną, w okresie od końca marca do początku kwietnia. Nasiona siejemy w rzędach na głębokość 2-3 cm, zachowując dość duże odstępy między roślinami (około 30 cm). Dzięki temu ich korzenie będą mogły swobodnie się rozrastać. Warto mieć na uwadze, że skorzonera kiełkuje długo – nawet 3-4 tygodnie. Po wykiełkowaniu siewki należy przerwać, pozostawiając 5-6 cm odległości w rzędzie. Ważne jest też, aby nie sadzić roślin w glebie świeżo nawożonej kompostem lub obornikiem.
Przeczytaj również: Sposób na sadzenie cebuli dymki jesienią. Korzenie nie będą gniły, a plon będzie wczesny
- Stanowisko
Wężymord preferuje stanowiska słoneczne (ewentualnie półcieniste). Najlepiej uprawiać go w drugim roku po oborniku, na miejscach po roślinach, które były nawożone tym naturalnym nawozem. Nie zaleca się z kolei uprawiać skorzonery na grządkach, na których w poprzednim sezonie rosły takie warzywa, jak marchew, kukurydza, pomidory, seler, szpinak oraz warzywa kapustę. Dobrym przedplonem są rośliny strączkowe, a także ogórki, cebula, por, ziemniaki czy łubin.
Skorzonera tworzy intensywnie żółte kwiaty, które pachną wanilią Fot.Helmagh/CanvaPro
- Gleba
Uprawa skorzonery najlepiej udaje się na glebach żyznych, bogatych w próchnicę, głęboko uprawianych, o odczynie pH 6,5 - 7,5. Dobrze sprawdzi się podłoże piaszczysto-gliniaste, w którym korzenie rośliny będą mogły się swobodnie rozrastać. Należy z kolei unikać gleb ciężkich i gliniastych. Ponadto na ziemiach zbitych i kamienistych korzenie warzywa będą niewyrośnięte i zniekształcone.
- Pielęgnacja skorzonery
Skorzonera wymaga stanowisk o umiarkowanej wilgotności. Z racji tego, że ma ona bardzo długie korzenie, nawadniamy ją obficie (ale rzadziej), by woda wniknęła w ziemię głęboko. Roślina ta jest wrażliwa zarówno na suszę, jak i nadmiar wilgoci. Największe zapotrzebowanie na wodę czarny korzeń wykazuje w czasie kiełkowania i wschodów, a także w okresie grubienia korzeni (od połowy czerwca do końca sierpnia). Konieczne jest też systematyczne odchwaszczanie, dzięki czemu skorzonera nie będzie konkurować z chwastami o wodę i składniki pokarmowe. Jak już było wspomniane, skorzonerę najlepiej uprawiać w drugim lub trzecim roku po oborniku.
- Zbiór
Czarne korzenie najlepiej zbierać jesienią (w październiku lub listopadzie). Wtedy mają wysoką jakość i zawierają największą ilość składników odżywczych. Można je również zostawić na zimę, aby wykopywać na bieżąco. Robimy to delikatnie, ponieważ korzenie rośliny są dosyć kruche i łatwo mogą się połamać. Oprócz tego nadają się do przechowywania w skrzyniach z wilgotnym piaskiem (np. w chłodnej piwnicy).
Korzeń skorzonery ma delikatny, migdałowy zapach. Przed zastosowaniem należy go dokładnie umyć, a następnie obrać ze skórki. Warto wiedzieć, że czarny korzeń wydziela białe mleczko. Jest ono lepkie i barwi ręce na ceglasto-czerwony kolor, dlatego trzeba uważać przy jego obieraniu. Aby zapobiec ciemnieniu skorzonery, obrane warzywa warto włożyć do wody z dodatkiem octu lub soku z cytryny. W smaku przypominają one dobrze znane szparagi, ale są nieco ostrzejsze i bardziej sycące. Czarne korzenie można gotować na parze, dodawać do zup, gulaszu czy surówek, świetnie smakują też z mięsem.
Skorzonerę warto obrać i włożyć do wody z dodatkiem octu lub soku z cytryny, żeby nie ciemniała. Fot.MagMos/CanvaPro
Jakie właściwości ma wężymord?
Skorzonera jest nie tylko smaczna, ale również bardzo zdrowa. To fenomenalne warzywo, które w dawnych czasach było uważane za antidotum na jad węża (stąd polska nazwa „wężymord”). Kryje w sobie bogactwo witamin i minerałów, zawiera m.in. potas, fosfor, magnez, wapń, żelazo, błonnik, karoten, a także witaminy C, B1, B2 oraz E. Zawartość inuliny sprawia, że skorzonera pomaga regulować poziom cukru we krwi, dlatego jest szczególnie zalecana w diecie diabetyków. Oprócz tego obniża poziom złego cholesterolu, stymuluje rozwój probiotycznej flory jelitowej, a także uśmierza ból żołądka (nawet król Francji Ludwik XVI był przekonany, że korzeń ten jest idealnym specyfikiem na dolegliwości żołądkowe). Ponadto wężymord zapobiega przedwczesnemu starzeniu się organizmu. Warto wiedzieć, że warzywo to może być jedzone nie tylko przez dorosłych, ale również dzieci oraz kobiety w ciąży i karmiące piersią.
Czarny korzeń poprawia kondycję włosów, a także wpływa korzystnie na układ nerwowy. Wykazuje też właściwości przeciwbólowe, dlatego zalecany przez medycynę ludową w dolegliwościach reumatycznych i chorobach stawów. Choć jest warzywem niskokalorycznym, daje uczucie sytości. Ponadto świetne usuwa z organizmu nadmiar wody.
Źródło: deccoria.pl
Przeczytaj również:
U nas jest jeszcze mało popularna, choć niezwykle smaczna. Cebula wielopiętrowa – wymagania i uprawa
Jak ograniczyć liczebność szkodników w glebie? Zrób to teraz, na wiosnę będą efekty
Niezastąpiony naturalny nawóz na jesień. Na grządkach i rabatach potrafi zdziałać cuda