Spis treści:
- Charakterystyka krytoryjka
- Cykl rozwojowy krytoryjka i objawy bytowania na drzewach
- Jak zwalczać krytoryjka olchowca?
Charakterystyka krytoryjka
Krytoryjek olchowiec należy do rodziny ryjkowcowatych (łac. Curculionidae) i pochodzi z Europy oraz z Azji. W Polsce krytoryjek występuje regionalnie, a jego liczebność jest różna i zależy od sezonu. Chrząszcz może osiągać długość do 1 cm, przy czym minimalna wielkość osobnika dorosłego nie spada poniżej 5 mm. Jego ryjek jest ciemny, lekko spłaszczony i tak zakrzywiony, że wygląda niezwykle charakterystycznie. Ma brązowe czułki i ciemnobrunatne ciało, które w niektórych miejscach i to w stadium młodym, jest pokryte łuskami.
Jaja krytoryjka są lekko kuliste. Z początku białawe, z czasem zmieniają barwę na bladożółtą. Larwa chrząszcza po wyjściu z jaja osiąga wielkość do 1 mm i jest to najbardziej żarłoczne stadium rozwoju tego szkodnika.
Przeczytaj również: Błędy w kompostowaniu. Pamiętaj o tym, a kompost będzie najwyższej jakości
Cykl rozwojowy krytoryjka i objawy bytowania na drzewach
Ze względu na dużą szkodliwość tego chrząszcza, warto znać jego cykl rozwojowy, aby lepiej można sobie było z nim poradzić. Cykl może być jednoroczny lub dwuletni i zależy to od warunków, jakie panują na zewnątrz. Kiedy temperatura jest wysoka, a teren otwarty ten rozwój będzie znacznie szybszy niż w przypadku chłodu i wilgotności wynikającej z większej grupy drzew rosnących blisko siebie. W podręcznikach dla leśników podawany jest zwykle cykl dwuletni, dzięki czemu łatwiej zrozumieć, jak i gdzie żeruje i zimuje ten wyjątkowy szkodnik.
- Dorosły chrząszcz zimuje w korze drzewa żywicielskiego lub w ściółce. Zaczyna żerować w momencie, gdy na zewnątrz zapanuje odpowiednia temperatura, co zwykle oznacza kwiecień lub początek maja. Potrzebuje do tego młodych przyrostów rośliny. Zimujące samice nie mają rozwiniętego układu rozrodczego, który rozwija się u nich w około 10 dni od wiosennej pobudki. W tym czasie żywią się łykiem rośliny i jej cienką korą. Wygryzają charakterystyczne, okrągłe otwory o średnicy około 5 mm. Kiedy temperatura osiągnie minimum 10°C, zaczyna się okres kopulacji, a później samica szuka miejsce na złożenie jaj.
- Jaja są składane na wysokości od 0,5 m do 1,5 m rośliny, zwykle w miejscach po przycięciu młodych pędów. Zagrożone są wszelkie szczeliny, blizny liściowe, czy też przetchlinki. Samica składa od 4 do 31 jaj i kiedy kończy ten proces, umiera. Z jaj larwy wykluwają się po około 12 do 25 dniach.
- Larwy mogą mieć aż 5 stadiów rozwoju i to one są największym zagrożeniem dla rośliny. Wgryzają się w łyku w różnych kierunkach i na różną głębokość, tworząc charakterystyczne, z dnia na dzień. Larwy żerują do góry pędu, a tworząc korytarze wyrzucają na zewnątrz jasne trocinki, dzięki czemu ich działanie zaczyna być mocno widoczne. Kiedy znajdą miejsce na przepoczwarzenie się w poczwarkę, przerywają żer na około 21 dni. Po tym czasie osobnik dorosły rozpoczyna żer uzupełniający, żywiąc się młodymi częściami rośliny. W zasadzie robi to do momentu całkowitego zdrewnienia wszystkich jej części.
- Dorosłe osobniki składają przed zimą jaja, z których wykluwają się larwy zimujące, lub też szukają kryjówki i zimują, aby złożyć jaja po przebudzeniu wiosennym.
Przeczytaj również:Dlaczego tuje brązowieją na jesień? Przycinać, nawozić, a może spryskać?
Jak zwalczać krytoryjka olchowca?
Ze względu na bardzo dużą szkodliwość, krytoryjek powinien być zwalczany przede wszystkim poprzez profilaktykę, dlatego tak ważna jest znajomość jego cyklu rozwojowego. Jeśli zdążył już zasiedlić rośliny żywicielskie, musisz przeciwdziałać gradacji.
- Profilaktyka
Aby zapobiec pojawieniu się krytoryjka olchowca, sadź drzewa z dala od dawnych nasadzeń lub miejsc z podwyższoną wilgotnością powietrza. Zawsze sprawdzaj materiał, który sadzisz, pod kątem obecności uśpionych larw lub osobników dorosłych, albo używaj odmian odpornych na szkodnika. W razie potrzeby lub jakichkolwiek wątpliwości wykonaj oprysk prewencyjny, który zdezynfekuje materiał sadzeniowy.
Krytoryjek nie zasiedli wierzb o zbyt cienkich i wiotkich pędach, ponieważ nie są one w stanie zapewnić im odpowiedniego schronienia i pożywienia potrzebnego do rozwoju. Lubi natomiast miękkie drewno topoli. Krytoryjki są bardzo płochliwe, szczególnie młode osobniki, dlatego wykonuj lustrację przynajmniej dwa razy do roku. Szczegółowo przeglądaj karpy i młode pędy drzew. Wyłapuj chrząszcze i usuwaj rośliny, które zostały już zasiedlone, aby ochronić inne.
Bardzo ważna jest odpowiednia pielęgnacja drzew. Pamiętaj, że nie możesz przesuszać podłoża, ponieważ osłabione drzewo ma mniejszą odporność na szkodnika. Ponadto unikaj kaleczenia pędów i jakiegokolwiek uszkadzania drzewa ze względu na fakt, że takie ubytki stają się idealnym miejsce do zimowania i składania przez szkodnika jaj.
- Pułapki i działania bezpośrednie
Użycie pułapek lepowych może pomóc w walce ze szkodnikami. Fot. CanvaPro
Dobrym, acz pracochłonnym rozwiązaniem jest użycie pułapek lepowych i otrząsanie drzewa. Ponadto warto wiosną zgniatać chrząszcze przez powierzchnię kory. Interesującym rozwiązaniem jest też oprysk teflonem, który chroni dolną część pni drzew. Jeżeli drzewa mają wysoką wartość, można do charakterystycznych norek wkładać druciki, aby w taki sposób pozbywać się larw. Norki mają długość od 4 do 8 cm.
- Substancje wpływające na zachowanie szkodnika
Istnieje wiele substancji, które działają na krytoryjka odstraszająco lub przyciągająco. Można to wykorzystać do pozbycia się lub zwabienia osobników dorosłych, aby je później wyłapywać. Do substancji nieprzyjemnych dla chrząszcza należą aldehyd salicylowy, alfa-piren oraz olejek terpentynowy, natomiast wabiąco na krytoryjka działają kwas linolowy i geraniol.
- Wprowadzanie preparatów wprost do tuneli
Zwalczanie chrząszcza można prowadzić w taki sposób, aby substancje dla niego szkodliwe wprowadzać bezpośrednio do wydrążonych tuneli. Zastosowanie grzyba Beauveria bassiana jest jedną ze skuteczniejszych metod i prowadzi do 50% śmiertelności przebywających tam larw. W latach osiemdziesiątych do otworów wprowadzano również watę nasączoną formą infekcyjną nicieni, które niszczyły krytoryjka w 100%.
- Wrogowie naturalni
Niestety do tej pory nie odkryto, jakie inne owady mogłyby ograniczyć rozwój krytoryjka, natomiast istnieją zwierzęta, którym idzie to doskonale. Dzięcioł potrafi ograniczyć rozwój szkodnika aż o 75%, zjadając przede wszystkim larwy, ale i osobniki dorosłe. Nieco mniej skuteczna jest sikora bogatka.
Przeczytaj również: Przędziorek chmielowiec zaatakował rośliny? Rozprawisz się z nim domowym sposobem
Oprysk chemiczny
Ze względu na dużą szkodliwość krytoryjka często jedyną pewną opcją jest oprysk. Jego skuteczność jest na tyle duża, że w wielu przypadkach warto z tej metody skorzystać. Zawsze sprawdź najpierw, jakich preparatów możesz użyć, ponieważ każdego roku zmienia się lista tych, które są dozwolone. Stosuj je zgodnie z zaleceniami producenta.
Zwykle zalecany jest oprysk kontaktowo-układowy, który musisz wykonać natychmiast po pojawieniu się chrząszczy. Ma on nie dopuścić do złożenia jaj. Procedurę należy przeprowadzić kilkukrotnie. Silnie uszkodzonych roślin musisz się jak najszybciej pozbyć. Zwalczanie krytoryjka olchowca nie jest łatwe, a skuteczność działania w dużej mierze zależy od tego, jak szybko zareagujesz.
Źródło: deccoria.pl
Przeczytaj również: Jak przygotować ziemię pod sadzenie czosnku? Regeneracja gleby przyniesie większe plony
Liście przypominają natkę pietruszki, ale są śmiertelnie trujące na INTERIA.TV.