Spis treści:
- Gdzie rośnie ślaz?
- Ślaz — gatunki spotykane w Polsce
- Uprawa ślazu
- Kwiaty ślazu – właściwości lecznicze
Gdzie rośnie ślaz?
Rodzina ślazowatych obejmuje ponad 4 tysiące gatunków. Wśród nich jest 30 ślazów właściwych, w tym 13 europejskich. Wśród tego ułamka występuje jednak dość duża różnorodność. Ślaz dziki łatwo wypatrzysz na łąkach. Wyróżnia się niewielkimi, różowymi lub fioletowymi kwiatami. Odmiany ogrodowe cechują się większymi walorami ozdobnymi. Ich duże, proste lub pełne kwiaty mogą przybierać różne odcienie.
Odmiany i gatunki ślazu mogą bardzo różnić się między sobą. Nadal posiadają jednak kilka cech wspólnych. Większość ślazów to rośliny stosunkowo niskie. Nie przekraczają zazwyczaj 50 cm wysokości. Wyjątki mogą dorastać do 1,5 m. Kształt i kolor liści zależny jest od odmiany. Najczęściej są jasnozielone, w kształcie dłoni, bardziej lub mniej wycięte.
Owoce ślazu mają postać rozłupek. Zebrane są w rozety po 6 –16 sztuk. Po całkowitym wyschnięciu nasiona rozsiewają się samodzielnie.
Przeczytaj również: To jej herbata earl grey zawdzięcza swój smak. Uprawa i właściwości pomarańczy bergamotki
Ślaz — gatunki spotykane w Polsce
Łacińska nazwa ślazu, Malva, kojarzy się jednoznacznie z popularną rośliną ozdobną. Ślazy to jednak rodzina obejmująca gatunki o wielu różnych właściwościach.
- Ślaz drobnokwiatowy. Gatunek ten występuje na obszarze całej Polski. Jego liście i kwiaty są jadalne. Można dodawać je do sałatek dla wzbogacenia smaku i wartości odżywczych. Ma wiele właściwości leczniczych. Kwitnie od czerwca do września. Kwiaty są niewielkie, białe lub białozielone.
- Ślaz dziki. To gatunek występujący pospolicie na terenach nizinnych i pogórzach. Może dorastać do 1 m. Jego kwiaty są niewielkie. Przyjmują kolory od różu, fioletu, aż po błękit i mieszanki. Ślaz dziki jest rośliną miododajną i popularnym surowcem zielarskim. Wyciągi z kwiatów wchodzą w skład syropów na kaszel. Są bezpieczne do stosowania u dzieci i niemowląt.
- Ślaz kędzierzawy. To roślina dwuletnia. Jego liście mają charakterystyczny wygląd: są duże, jaskrawozielone, o postrzępionych brzegach. Kwiaty są niepozorne, białe. Ślaz kędzierzawy występuje głównie na siedliskach ruderalnych. Jest gatunkiem pastewnym.
- Ślaz nicejski. Ślaz nicejski to w Polsce gatunek rzadko spotykany. Jego kwiaty są niewielkie, różowe lub jasnofioletowe. Po wyschnięciu przybierają błękitny odcień. Wyciąg ze ślazu nicejskiego ma właściwości przeciwzapalne.
- Ślaz okółkowy. To roślina uprawna. Jego liście są jadalne. Mają specyficzny, łagodny smak i dobrze sprawdzają się jako zamiennik dla sałaty. Wyciągi z pędów mają właściwości wspomagające pracę nerek i poprawiające procesy trawienne. Ekstrakt z korzenia stanowi składnik środków wywołujących wymioty.
- Ślaz piżmowy. W Polsce i większości Europy występuje powszechnie jako roślina łąkowa lub ogrodowa. Ma delikatne, jasnoróżowe kwiaty o ok. 6 cm średnicy. Od ich piżmowego zapachu wzięła się nazwa gatunkowa rośliny. Ślaz piżmowy ma niewielkie wymagania co do stanowiska i pielęgnacji. Jest całkowicie mrozoodporny.
- Ślaz zaniedbany. To niewielka (do 50 cm) roślina o ciemnozielonych liściach. Często spotyka się go na siedliskach ruderalnych lub jako chwast w ogrodach. Ma właściwości lecznicze. Surowcem zielarskim są liście. Wyciągi ze ślazu zaniedbanego działają przeciwzapalnie, zmiękczająco i przeciwbiegunkowo. Jego kwiaty i liście są jadalne.
- Ślaz zygmarek. Mylony czasem ze ślazem piżmowym. Jego kwiaty są jednak mniejsze i mają postrzępione brzegi płatków. Ślaz zygmarek zależności od odmiany może osiągać wysokość od 50 do 125 cm. Jest rośliną o jadalnych pędach.
Kwiaty dzikiego ślazu posiadają wiele właściwości leczniczych. Fot. 123RF/PICSEL
Uprawa ślazu
Nie wszystkie gatunki ślazu nadają się do uprawy w ogrodzie. Wybierz te, które będą ci odpowiadać ze względu na wygląd lub właściwości. Najczęściej spotykany jako roślina ozdobna jest ślaz piżmowy.
Większość ślazów preferuje stanowiska dobrze nasłonecznione i ciepłe. Są tolerancyjne w stosunku do podłoża. Dobrze przyjmą się nawet w niezbyt żyznej, gliniastej lub piaszczystej ziemi. Nie ma potrzeby nawożenia roślin. Zadbaj jednak o dodatkowe nawadnianie w czasie przedłużającej się suszy.
Ślazy europejskie są mrozoodporne (z wyjątkiem odmian jednorocznych). Ich pielęgnacja sprowadza się do okazjonalnego przycinania. Zrób to zaraz po zakończeniu kwitnienia rośliny. W ten sposób przyspieszysz jej wzrost i zagęszczanie.
Nie przycinaj przekwitniętych kwiatów, jeśli chcesz pozyskać nasiona ślazu. Owoce pojawiają się na początku jesieni. Możesz je zebrać lub pozostawić na roślinie. Nieprzycinany ślaz rozsiewa się samodzielnie. Uważaj jedynie na młode sadzonki. Są one szczególnie wrażliwe na choroby grzybicze.
Ślaz – zbiór i suszenie kwiatów
Gatunkiem ślazu najczęściej stosowanym jako surowiec zielarski jest ślaz dziki. Z niego pozyskuje się głównie kwiaty. Ich zbiór odbywa się od czerwca do kwietnia. Jeśli chcesz, by zachowały swoje właściwości lecznicze po ususzeniu, zadbaj o odpowiednie warunki procesu.
Przede wszystkim kwiaty ślazu muszą być ususzone szybko. Wyznacznikiem jest tu kolor suszonych płatków. Powinny one zachować głęboki fioletowy odcień. Rozłóż je w zacienionym, suchym i przewiewnym miejscu. Zachowaj dość cienką warstwę, aby kwiaty się nie zlepiały. Ususzone części roślin przechowuj z dala od słońca i wilgoci. Najlepiej wykorzystaj do tego szczelnie zamykane słoiki z ciemnego szkła lub puszki.
Przeczytaj również: Wytrwali podejmują się jego uprawy. Jesienią i zimą przyprawa wikingów powinna być w każdym domu
Kwiaty ślazu – właściwości lecznicze
Większość gatunków ślazu wykazuje właściwości lecznicze i kosmetyczne. Bardzo często kwiaty tej rośliny można spotkać jako ciekawy dodatek do herbat i naparów ziołowych. Ślaz ma działanie łagodzące, relaksujące i powlekające. Pomaga łagodzić objawy przeziębienia, nieżytu żołądka i jelit, zaburzeń trawienia. Samodzielnie zaparzone kwiaty ślazu doskonale sprawdzą się jako płukanka do gardła przy zapaleniu oskrzeli czy anginie. Kwiaty ślazu są również częstym składnikiem syropów na kaszel czy tabletek na gardło.
Herbata z kwiatów ślazu ma wyjątkowy, fioletowy lub granatowy kolor. Mocniejszy wywar ma właściwości barwiące. W przeszłości bywał on wykorzystywany do nadawania tkaninom niebieskich i filetowych odcieni.
Kwiaty ślazu posiadają śluz, który łagodzi chrypkę i suchy kaszel. Fot. 123RF/PICSEL
Dobroczynnym składnikiem ziela ślazu jest charakterystyczny dla niego śluz. Występuje w kwiatach w różnych stężeniach. Im ciemniejszy odcień płatków, tym śluzu jest w nich więcej. Jego właściwości powlekające decydują o skuteczności ślazu w chorobach układu pokarmowego, gardła i jamy ustnej. Sięgnij po herbatę lub pastylki z wyciągiem ze ślazu, jeśli w pracy albo przy innych codziennych czynnościach musisz dużo mówić. Unikniesz w ten sposób negatywnych następstw nadużywania strun głosowych. Ślaz łagodzi chrypkę i suchy kaszel oraz pozytywnie wpływa na błony śluzowe jamy ustnej i gardła.
Zewnętrznie ślaz może być stosowany w formie płukanki, toniku lub dodawany do kąpieli. Jest to bardzo łagodny środek, który świetnie sprawdza się przy wrażliwej skórze. Możesz użyć go do przemywania podrażnień nawet u niemowląt i małych dzieci. Pomoże w leczeniu lekkich oparzeń, alergii czy atopowego zapalenia skóry. U nastolatków zadziała łagodząco na zmiany związane z trądzikiem młodzieńczym i rozszerzonymi naczyniami krwionośnymi.
Źródło: deccoria.pl
Przeczytaj również:
Przycinanie aloesu - fachowy poradnik. Jak zebrać żel z przyciętego aloesu?
Jak siać nasiona w styczniu, żeby wykiełkowały i właściwie rosły? Nietypowe metody siew