Spis treści:
Szalotka – cebulowa księżniczka
Jej smak wyraźnie różni się od klasycznej cebuli, którą znamy – jest słodszy, delikatniejszy, a jednocześnie dość wyrazisty by pasowała do większości wykwintnych dań. Szalotka, cebulowa księżniczka należąca do rodziny czosnkowatych (i tu źródłowa zgodność, co do jej definicji właściwie się kończy) to przysmak kuchni francuskiej, którego popularność na świecie nieustannie rośnie.
Nic w tym dziwnego, w końcu to filigranowe warzywo łączy w sobie wszystkie najcenniejsze walory czosnku i cebuli. Rośnie złożona w pęczki, podobnie jak pierwszy z wymienionych, ponieważ jest... czosnkiem, a konkretnie czosnkiem askalońskim, choć powszechnie kategoryzuje się ją jako gatunek cebulek cudzoziemskich.
Niezależnie od tego, jak bardzo szalotka jest czosnkiem lub cebulą, jej wydłużone lub zaokrąglone cebulki stanowią ciekawe urozmaicenie dla rodzimych upraw. Można zbierać ją, gdy osiągnie dojrzałość i jeść w różnej postaci, albo utrzymać na grządce do kolejnego sezonu, by efektownie zakwitła i udekorowała tę część ogrodu. Nie ma wysokich wymagań stanowiskowych, wystarczy jej pełne słońce, odrobina wody, przyzwoitej jakości gleba z minimalnym dodatkiem kompostu i regularne odchwaszczanie, aby dobrze się przyjęła i wyrosła na pokaźne pęczki.
Przeczytaj również: Bezproblemowa uprawa cebuli. Używaj prostego składnika, szczypior będzie zielony, a główki cebuli dorodne
Smaczne odmiany szalotki
Dotychczas kojarzyłam wyłącznie dwa rodzaje szalotki – tę w kształcie łezki, okrytą złotawobrązowymi łuskami oraz bardziej zaokrągloną, której budowa, kolor skórki i miąższ jeszcze bardziej przypominają czosnek. Jednak, kiedy zdecydowałam się na uprawę własnego warzywa w warzywniku, okazało się, że na rynku dostępne są smaczne odmiany szalotki, których uprawa jest niewiarygodnie prosta. Należą do nich m.in.:
- szalotka szara – nazywana również szarą szalotką francuską szarą, ma kształt łezki, złocistobrązową skórkę i purpurowy, soczysty, bogaty w smaku miąższ;
- 'French Red' – w kształcie gruszki o wyjątkowym, niejednolitym smaku, jej czerwonawe łuski kryją pod sobą czerwonofioletowy miąższ, słodki i odrobinę pikantny; w wersji utwardzonej można przechowywać je w odpowiednich warunkach nawet do roku;
- szalotka holenderska czerwona – odmiana o wyraziście łączonym smaku cebuli i czosnku ma zaokrąglone cebule odziane w miedzianoczerwoną skórkę i chrupki, soczysty miąższ; w wersji utwardzonej można przechowywać je w odpowiednich warunkach nawet do roku;
- 'Dutch Yellow' – podobna do 'Dutch Red', ze złotobrązową skórką i białym miąższem o słodkim smaku; ta odmiana pozwala na długie przechowywanie w formie utwardzonej;
- 'Conservor' – ma wydłużone różowozłote cebulki, a po utwardzeniu można ją przechowywać do 5 miesięcy; w uprawie domowej produkuje ona zazwyczaj duże pojedyncze cebule, a nie charakterystyczne dla innych szalotek skupiska;
- 'Matador' – dość masywne cebulki tej odmiany dorastają do nawet 8 cm długości, wykształcają się w parach, po dwie na sadzonkę;
- 'Creme Brûlée' – wielokrotnie nagradzana odmiana szalotki o cebulkach w kształcie łezki, czerwono-różowych łuskach i słodko-ostrym miąższu; jej duża trwałość pozwala na długie przechowywanie.
Popularne odmiany szalotki w uprawie domowej można zbierać od początku lata, jeśli zostały one posadzone jesienią. Produkty rozsady wiosennej będą gotowe do zbiorów dopiero wczesną jesienią, ale za to ich smak wynagrodzi ci oczekiwanie. Zauważysz, że czas przygotować się do wyciągania cebulek, ponieważ w okresie pełnej dojrzałości wierzchołki roślin charakterystycznie opadają i obumierają.
Zanim tak się stanie, warto zebrać świeże, zielone liście szalotki na szczypior. Pamiętaj, aby nie zrywać zbyt wielu liści z jednej sadzonki, bowiem ogołocenie rośliny do zera odbije się na wielkości dojrzałej cebulki. Jeśli w czasie wzrostu zauważysz zalążki pędów kwitnących, od razu je usuwaj – w ten sposób przekierujesz energię rośliny na właściwe procesy budowania cebul.
Nie pozwól, żeby szalotka wypuściła kwitnące pędy, chyba że zależy ci właśnie na jej dekoracyjnych kwiatach. Fot. 8vFanI/Proxima13/CanvaPro
Dojrzałe plony najlepiej wyjmuje się ręcznie, choć niektórzy sugerują, aby sięgać po widły ogrodowe. Ma to usprawnić pracę. Problem w tym, że takim narzędziem można łatwo uszkodzić cebulki, a tym samym stracić możliwość ich długiego przechowywania. Ostrożnie wyjęte z ziemi warzywa w pęczkach należy rozbić na pojedyncze cebule i oczyścić z resztek ziemi. Mniejsze nadają się do ponownego wysadzenia do nowej grządki, większe do utrwalenia w celu przechowywania smakowitych zapasów na zimę.
Uprawa szalotki
Istnieją aż trzy sposoby sadzenia szalotki w ogrodzie. Pierwszy to oczywiście wysiew nasion, drugi to gotowe, młodziutkie sadzonki wyhodowane samodzielnie lub pozyskane ze szkółek ogrodniczych i trzeci, czyli sadzenie cebulek dymek. Zwykle od posadzenia szalotki potrzebują średnio 90-150 dni do osiągnięcia pełnej dojrzałości i zbioru, jednak wybór sadzenia dymek lub gotowych sadzonek może przyspieszyć cały proces.
Szalotki mogą rosnąć w wielu rzędach obok siebie, możesz też przedzielić je innymi warzywami o zgodnych potrzebach stanowiskowych, ale ważne, abyś stosował przerwy między uprawami w tym samym miejscu, trwające ok. 3-4 lata. Fot. davidhills/CanvaPro
Pamiętaj, że ważny jest rodzaj cebulki oraz jej odmiana, a rzeczywisty czas uprawy to kwestia bardzo indywidualna, zależna od warunków środowiskowych, formy prowadzenia oraz szeregu czynników towarzyszących. Chcesz, aby twoje warzywa były naprawdę dorodne i gotowe do zbioru jak najszybciej? Wiele zależy od tego, jak przebiega uprawa szalotki – oto kilka wskazówek, które pomogą ci uzyskać wymarzony plon.
- Wysiew i sadzenie
Wysiew przeprowadź wczesną wiosną lub jesienią, osadzając nasiona na głębokość nieco ponad 0,5 cm i w rozstawie ok. 1 cm pomiędzy nimi. Gdy wyrosną sadzonki, przebierz je, pozostawiając najsilniejsze co 10-12 cm. Nasiona możesz wysiać w szklarni na 10 tygodni przed pewnym odejściem zimy, doświetlając i dogrzewając młode sadzonki. Gdy miną ostatnie wiosenne przymrozki przenieś je na grządkę w rozstawie co 10-12 cm.
Okazałe szalotki wyhodujesz również z niedojrzałych cebulek z poprzedniego sezonu. Posadź pojedyncze dymki w odległości 15 cm od siebie tak, aby wierzchołek znalazł się tuż pod powierzchnią ziemi. Sadzone zbyt blisko nie utworzą dużych skupisk cebul właściwych, a tym samym plon będzie mniejszy.
- Podlewanie
Szalotkę w ogrodzie podlewaj rzadko, ale za to obficie zwłaszcza wtedy, gdy przez pewien czas nie było deszczu. Jej płytkie korzenie łatwo da się zasilić, dlatego zwróć też uwagę, aby nie zostały przelane.
Dla lepszego utrzymania wilgoci w ziemi zastosuj metodę ściółkowania np. słomą. Uważaj też na chwasty, które silnie konkurują nie tylko o składniki odżywcze, lecz także o wodę glebową.
- Nawożenie
Zasadzone w świeżo przygotowanym podłożu szalotki wiosenne nie potrzebują od razu dodatkowego zastrzyku składników odżywczych. Jednak po pewnym czasie, np. wczesnym latem warto zasilić roślinki nawozem organicznym.
Zwróć uwagę na panujące warunki w warzywniku. Gdy przez dłuższy czas utrzymują się wysokie temperatury i susza istnieje ryzyko, że z cebulek rozwiną się pędy kwiatowe – odetnij je od razu.
- Choroby i szkodniki w uprawie szalotki
Twojej uprawie szalotki zagrażają przede wszystkim dwa szkodniki: wciornastki i robaki cebulowe. Może również pojawić się biała zgnilizna, choroba grzybowa prowadząca zmian w ulistnieniu (żółknięcie), czernienia i pokrywania się cebul białą pleśnią.
Chorych roślin po usunięciu z grządki nie wolno wyrzucać na kompost. Co więcej, przerwa w uprawie szalotki oraz innych warzyw cebulowych na zagonie powinna wynosić minimum 4 lata, aby zminimalizować ryzyko rozprzestrzeniania się choroby.
Co sadzić obok szalotki?
Dobre towarzystwo w warzywniku to dla wieku gatunków roślin prawdziwie cenny zasilacz. Zastanawiasz się, co sadzić obok szalotki? Najlepiej będzie rosła w rzędach blisko buraków, pasternaku, marchwi oraz główek sałaty. Z kolei złym wyborem będzie sadzenie jej w tej samej części warzywnika, co ziemniaki, rośliny strączkowe czy inne czosnkowate. Wzajemnie oddziaływanie na siebie wybranych gatunków roślin pozwala zachować dobrą kondycję warzyw, stymuluje prawidłowy wzrost cebulek szalotek, a także zmniejsza ryzyko wystąpienia w uprawie popularnych chorób.
Okazałe szalotki wyjęte z ziemi warto przechowywać na zimę. W tym celu przeprowadź tak jak ja, proces utwardzania, czyli po prostu częściowego suszenia zebranych okazów. Najlepiej robić to na słońcu, układając na grządce zebrane, oczyszczone pęczki na 4-7 dni. Nie pozwól, aby zbiory zawilgotniały, jeśli tylko zmieni się pogoda, od razu przenieś je go suchego pomieszczenia z dobrą wentylacją. W takim miejscu warto je podwiesić np. Na belkach stropowych. Uschnięte liście odetnij dopiero po zakończeniu okresu utwardzania cebul.
Świeża szalotka po zbiorze, gotowa do oczyszczenia, podzielenia pęczków i przesadzenia lub utwardzenia większych cebul. Fot. Yanzfotoz/CanvaPro
Do przechowywania kruchych, smakowitych szalotek z ogrodu doskonale nadają się siatkowe worki z naturalnych sznurków, niewysokie tacki czy drewniane skrzyneczki wypełnione słomą. Ważne, by stały w ciemnym, chłodnym miejscu o stałej temperaturze, gdzie nie dochodzą promienie słoneczne i warzywa nie będą w narażone na inne czynniki, sprzyjające gniciu. W końcu szkoda by było takich wspaniałych zbiorów.
Źródło: deccoria.pl
Przeczytaj również:
Błędy w nawożeniu warzyw. Ogórki, pomidory, seler i cebula mają specjalne wymagania
Najważniejszy zabieg w uprawie czosnku i cebuli. Utnij lub oderwij, bez tego nie będzie dużego plonu
Uprawa cukinii w pionie. Jak to dobrze robić - zasady i zalety uprawy w pionie
Wysiew późnych odmian marchwi. Jak przygotować ziemię, która odmiana jest najlepsza?