Spis treści:
- Co to jest pryzma kompostowa?
- Zakładanie pryzmy kompostowej — krok po kroku
- Jak kompostować na pryzmie?
- Co kompostować na pryzmie?
- Kompostowanie na pryzmie — zalety i wady
Co to jest pryzma kompostowa?
Pryzma kompostowa to stos ułożony z różnych rodzajów materii organicznej. Jest usypany bezpośrednio na ziemi, dzięki czemu wszelkie owady, ale także pierścienice i inne zwierzęta mają łatwy dostęp do materiału. W rezultacie mogą go swobodnie rozkładać.
Prawidłowo utworzona pryzma kompostowa ma wysokość 1-1,5 m i szerokość 1,5-2 m. Jej długość jest nieograniczona, zatem można tworzyć krótkie lub bardzo długie stosy, w zależności od ilości nagromadzonej materii.
W małym ogrodzie można założyć pryzmę w skrzyni bez dna. Dobrze sprawdza się także kompostownik stworzony z palet. Konstrukcja nieco osłania zawartość i pozwala utrzymać porządek na zewnątrz. Ponadto ułatwia przykrywanie całego stosu przed zimą.
Zakładanie pryzmy kompostowej — krok po kroku
Zastanawiasz się, jak wygląda zakładanie pryzmy kompostowej krok po kroku? To prostsze niż myślisz! Należy tylko przestrzegać kilku zasad.
- Lokalizacja — pryzma powinna znajdować się w ciepłym, zacisznym miejscu. Nie może być całkowicie w cieniu, ponieważ zimą materia zamarznie i nie będzie się rozkładać. Natomiast nie należy jej formować także w pełnym słońcu, ponieważ materia będzie szybko wysychać. Najlepiej, jeśli pryzma będzie znajdować się w półcieniu, np. pod koroną dużego drzewa.
- Warunki do kompostowania — aby z materii organicznej powstał kompost, musi być ciepło. Tylko w takich warunkach bakterie i grzyby mogą się rozwijać oraz rozkładać roślinne szczątki. Ponadto wysoka temperatura pomaga usunąć patogeny oraz zniwelować nasiona wielu roślin. Dzięki temu po rozłożeniu kompostu na grządki nic nie zacznie kiełkować. Do kompostowania potrzebne są także tlen oraz wilgoć. To dzięki nim pierścienice mogą przetrwać. W takich warunkach kompost nie wydziela przykrego zapachu i równomiernie się rozkłada.
- Wsad do kompostownika — w dobrze założonej pryzmie kompostowej powinny się znaleźć produkty, które zawierają węgiel i azot. Proporcje pomiędzy tymi składnikami powinny wynosić 15-30:1 (15-30 części węgla na 1 część azotu).
- Układanie — wbrew pozorom na pryzmę nie można po prostu wrzucić odpadków z kuchni czy z ogrodu i oczekiwać, że materia się rozłoży. Warstwy powinny być rozsądnie ułożone, aby wewnątrz stosu uzyskać wysoką temperaturę. W tym celu należy na dole pryzmy rozłożyć podkład drenażowy, który powinien składać się z 5 cm warstwy gleby, 10 cm rozdrobnionych resztek roślinnych i 3 cm dojrzałego kompostu lub obornika. Następnie należy układać po kolei: odpady roślinne (suche i świeże), odchody zwierząt, ziemię i nawozy mineralne (np. dolomit). Warstwy należy powtarzać, aż stos będzie miał 1 m wysokości. Na koniec należy całość przykryć glebą. Pamiętaj, aby na środku utworzyć rowek, którym deszczówka będzie spływać do środka pryzmy i nawilżać materię.
- Przerzucanie — aby cała materia organiczna mogła się równomiernie rozkładać, należy kilkakrotnie w ciągu roku ją przerzucić. W tym celu najpierw przygotuj nowe miejsce na pryzmę. Na dnie ponownie stwórz podkład drenażowy. Następnie przekładaj kompost tak, aby zewnętrzne części starego stosu znalazły się w środku nowego. Dzięki temu nieprzerobione odpadki, które były narażone na działanie słońca czy wiatru, też się rozłożą.
Kompostowanie na pryzmie nie jest wcale skomplikowane. Fot. 123RF.com
Jak kompostować na pryzmie?
Kompostowanie na pryzmie jest bardzo łatwe. Gdy ułożysz cały stos, wystarczy pozostawić go na min. 8 miesięcy, aby był gotowy do użytku. Jednak jeśli stosunek węgla do azotu nie był odpowiedni, rozkładanie się materii może potrwać nawet 12 miesięcy.
Nie masz wystarczająco dużo materiału do stworzenia odpowiednio wysokiej pryzmy? Możesz dokładać poszczególne warstwy przez cały rok. Zatem za każdym razem, gdy np. skosisz trawę, wrzuć ją do kompostu, a następnie przykryj suchymi odpadkami, np. liśćmi, słomą lub trocinami. Następnie dorzuć cienką warstwę obornika, który wzbogaci kompost w dodatkowe składniki mineralne. Potem rozłóż ziemię i powtórz cały proces. Jednak pamiętaj, że na pryzmie, na którą co jakiś czas się dorzuca kolejne warstwy, materia może się rozkładać nieco dłużej.
Niezależnie od tego, czy układasz całą pryzmę na raz, czy dokładasz kolejne warstwy, każdy kompost trzeba przykrywać na zimę. W tym celu najlepiej użyć 15 cm słomy, siana lub liści.
Jeśli materii będzie mniej, istnieje ryzyko, że zawartość stosu zamarznie zimą. W rezultacie proces kompostowania się zatrzyma. Natomiast jeśli warstwa ochronna będzie grubsza, wewnątrz może zrobić się zbyt wilgotno. To sprawi, że kompost zacznie gnić, a nie się rozkładać.
Co kompostować na pryzmie?
Zastanawiasz się, co można kompostować na pryzmie? Na stos mogą trafiać:
- obornik — świeży i przerobiony,
- słoma,
- trociny — świeże i zgniłe,
- liście,
- gałązki — te duże warto rozdrobnić, aby przyspieszyć kompostowanie,
- odpadki kuchenne,
- ściółka z lasu,
- cytrusy,
- trawa,
- fragmenty roślin i kwiatów,
- warzywa,
- skorupki jaj,
- fusy z kawy i herbaty,
- popiół drzewny,
- papier — wyłącznie ten niezadrukowany.
Jak zatem widać, lista produktów, które mogą trafiać na kompost jest dość długa. Jednak nie wszystko należy wyrzucać na pryzmę, zwłaszcza jeśli zamierzasz wykorzystać przerobioną materię np. do ściółkowania grządek. Na stosie nie należy kłaść:
- roślin z objawami chorób, np. szarej pleśni, ani ze szkodnikami — jeśli wewnątrz pryzmy temperatura nie będzie dość wysoka, patogeny i niepożądane owady przetrwają. W rezultacie istnieje ryzyko, że po rozłożeniu kompostu na grządki szkodniki i grzyby przeniosą się na uprawy;
- resztek potraw, mięsa i produktów odzwierzęcych (oprócz skorupek jaj) — te produkty mogą przyciągać np. szczury czy kuny. Z pewnością chcesz uniknąć inwazji tych szkodników.
Należy również ostrożnie postępować w przypadku chwastów, zwłaszcza tych, które rozmnażają się przez kłącza. Istnieje ryzyko, że ich pędy przetrwają nawet po wrzuceniu na kompost. W rezultacie po rozłożeniu tej materii na grządki niepożądane rośliny znów wyrosną.
Kompostowanie na pryzmie — zalety i wady
Kompostowanie na pryzmie pozwala przerobić duże ilości odpadów. Stos można ułożyć w dowolnym miejscu w ogrodzie — nie są potrzebne żadne pojemniki. To sprawia, że każdy może założyć taką pryzmę.
Należy jednak pamiętać, że stos zajmuje sporo miejsca. Ponadto nie wygląda zbyt ładnie, dlatego to nie jest dobry wybór do małego ogrodu.
Zdecyduj się na kompostowanie na pryzmie, jeśli masz problem z nadmierną ilością materii organicznej. W ten sposób szybko ją zagospodarujesz i wytworzysz dużo złota ogrodnika.
Przeczytaj również:
Jak pozyskać dobry kompost? Ogrodnik pokazał metodę, jak przesiewa i szuka czarnego złota
Jak przyśpieszyć kompostowanie? Zalety drożdży w kompoście i przepis na domową miksturę
Dżdżownica kompostowa. Jak zwabić dżdżownicę kalifornijską do kompostownika?
Wyjaśniamy, jak pozyskać najbardziej wartościowy kompost. Fot. 123RF.com