Apteka w ogrodzie: Dyptam jesionolistny

Dyptam jesionolistny należy do rodziny rutowatych. Porasta głównie rejony południowej Europy. W Polsce nie występuje naturalnie, bywa jednak często uprawiany jako roślina dekoracyjna. Najbardziej atrakcyjnie wygląda w maju, czerwcu i lipcu, kiedy zakwita. Pojawiają się na nim wówczas zebrane w grona kwiaty wybarwione na biało, różowo lub purpurowo. Mają piękny, orzeźwiający, cytrusowy zapach.

Dyptam jesionolistny - charakterystyka

Bylina dorasta do ok. 100 cm. Wytwarza liczne, grube i sztywne pędy, które w dolnych partiach pokryte są dużymi, pierzastymi liśćmi. Pędy i liście rośliny pokryte są włoskami gruczołowymi, przez które wydziela ona olejki eteryczne, o cynamonowo-cytrynowym zapachu. Ta właśnie właściwość odpowiada za „sensacyjne” doniesienia o dyptamie. Nie bez powodu nazywa się go „gorejącym krzewem”. W bardzo słoneczne i upalne dni opary z olejków, które gromadzą się wokół rośliny, mogą samoistnie zapłonąć. Wytwarzają się wówczas czerwonawe lub zielonkawe, krótkotrwałe płomyki, które nie uszkadzają rośliny. Jest to jednak zjawisko niezwykle, niezwykle rzadkie, nie ma więc obaw, że do „samozapłonu” dojdzie w naszych ogrodach. Niemniej jednak warto mieć na względzie, że dyptam jest rośliną heliotoksyczną.

Dotykanie jej w ciepłe dni może skończyć się bolesnym i rozległym poparzeniem. Powstałe w ten sposób rany bardzo długo się goją. Nie tylko dyptam czy barszcz Sosnowskiego mogą stanowić zagrożenie w okresie letnim. O innych roślinach przeczytasz w tym artykule. Chociaż określa się go mianem „krzewu mojżeszowego”, naukowcy nie potwierdzają, że to właśnie dyptam występował w biblijnej przypowieści.

Dyptam jesionolistny - wysiew i stanowisko

Dyptam jesionolistny nie jest ciężką w uprawie byliną, chociaż chcąc wprowadzić go do ogrodu, powinniśmy uzbroić się w cierpliwość. Nasiona wysiewa się od lutego do marca w skrzynkach pod osłonkami — dobrze trzymać je w miejscu, gdzie temperatura oscyluje na poziomie ok. 18 st. C. Gdy wykiełkują po 30-40 dniach, siewki przenosi się do większych donic (średnica 10-12 cm). Na stałe miejsce rośliny przesadzamy we wrześniu. Pierwsze kwiaty pojawią się dopiero po paru latach. Dłuższy czas oczekiwania wynagradza jednak długowieczność dyptamu, dożywa on bowiem nawet 20 lat. Nie lubi jednak przesadzania, zatem dobrze zastanówmy się, zanim posadzimy go w konkretnym miejscu w ogrodzie. Doskonale nadaje się na rabaty (w grupach lub pojedynczo), ale ładnie prezentuje się tez posadzony w grupach na trawniku oraz powtykany między inne krzewy.

Dyptam jest ciepłolubny, ale dobrze znosi zimowe temperatury. W ogrodzie należy zapewnić mu słoneczne i osłonięte od wiatru stanowisko. Preferuje glebę żyzną, przepuszczalną, wilgotną o zasadowym pH i zasobną w wapń.

Dyptam jesionolistny w zielniku Hildegardy z Bingen 

Dyptam jest rośliną zielną. Surowcem zielarskim są jego liście, kwiaty, korzeń i nasiona. Wzmianki o jego korzystnym wpływie na zdrowie pojawiały się już w zapiskach średniowiecznej uzdrowicielki – świętej Hildegardy z Bingen. Według jej zapisków dyptam ma wzmacniać ukrwienie oraz pomagać na zwapnienie naczyń krwionośnych, kamienie nerkowe i żółciowe. Łagodzi niektóre bóle serca oraz obniża poziom złego cholesterolu. Uzdrowicielka radziła, by spożywać 1-2 szczypty ususzonego i sproszkowanego ziela przez kilka miesięcy (nie dłużej niż pół roku). Z kolei starożytni Chińczycy traktowali dyptam jako remedium na przeziębienia, ból głowy i bóle reumatyczny.