Spis treści:
Maciejka – co to kwiat
Lewkonia dwurożna (Matthiola bicornis), popularnie zwana maciejką, pochodzi z obszaru obejmującego m.in. Grecję, Półwysep Arabski i zachodnią Azję. Choć systematycznie zaliczana jest do rodziny kapustowatych, jej zastosowanie ogrodnicze nie ma nic wspólnego z warzywami – uprawiana jest wyłącznie jako roślina ozdobna. Dorasta zazwyczaj do 30–40 cm wysokości, a jej wiotkie, rozgałęzione pędy tworzą nieregularne kępy o pokładającym się pokroju. To gatunek jednoroczny, co oznacza, że musi być wysiewany na nowo każdej wiosny, choć w sprzyjających warunkach potrafi samodzielnie się rozsiewać i pojawiać w kolejnych sezonach.
Cechą charakterystyczną maciejki jest kutnerowate owłosienie pokrywające łodygi i liście – te ostatnie przyjmują lancetowaty kształt i matowy, szarozielony kolor, który wtapia się w otoczenie. Kwiaty, składające się z czterech cienkich płatków, najczęściej przybierają odcienie różu lub fioletu z kontrastującym jasnym środkiem. Otwierają się wyłącznie wieczorem, reagując na spadek natężenia światła – w ciągu dnia pozostają zamknięte i niemal niewidoczne.
Roślina zaczyna kwitnąć z reguły w czerwcu, a okres jej dekoracyjności trwa do końca września (przy długiej, ciepłej jesieni nawet nieco dłużej). Zapach kwiatów jest wyrazisty, słodkawy, często opisywany jako mieszanka wanilii i przypraw korzennych. Emitowane wieczorami olejki eteryczne przyciągają owady zapylające aktywne po zmroku, głównie ćmy, co czyni z niej nie tylko dekoracyjny, ale i użytkowy element rabaty. Z uwagi na krótką trwałość nie znajduje zastosowania jako kwiat cięty – swoją funkcję spełnia przede wszystkim w miejscu, gdzie została posadzona.
Matthiola bicornis jest rośliną jednoroczną, jednak może pojawiać się w ogrodzie regularnie dzięki samosiewowi. Fot.TatyanaMishchenko/Canva Pro
Siew maciejki
W polskich warunkach klimatycznych najbezpieczniejszym momentem na rozpoczęcie siewu maciejki jest druga połowa kwietnia, gdy minie największe ryzyko przymrozków. Alternatywą pozostaje wcześniejsze przygotowanie rozsady w multiplatach, co wymaga wysiewu na sześć do ośmiu tygodni przed planowanym wyniesieniem roślin na zewnątrz. Taki wariant wymaga jednak starannego hartowania i przesadzania z dużą bryłą korzeniową, ponieważ lewkonia źle znosi nawet najmniejsze uszkodzenia. W uprawie gruntowej najczęściej stosuje się siew bezpośredni – nasiona umieszcza się na głębokości około 1 cm, zachowując odstępy rzędowe na poziomie 20–30 cm.
Zbyt wczesny wysiew, szczególnie do ciężkiej, słabo nagrzanej gleby, prowadzi do opóźnionego kiełkowania i zwiększa ryzyko wystąpienia zgorzeli siewek – choroby grzybowej niszczącej młode rośliny u podstawy łodygi. Z kolei opóźnienie siewu do drugiej połowy czerwca znacznie skraca czas kwitnienia, ponieważ rozwój pąków kwiatowych zaczyna się dopiero wtedy, gdy dni stają się krótsze, a noce chłodniejsze. Aby uniknąć takich problemów, ogrodnicy często decydują się na siew sukcesywny: kolejne partie nasion wysiewane są co 14–20 dni, od połowy kwietnia do końca czerwca.
Przeczytaj też: "Różowa chmurka" modna w PRL-u wraca do ogrodów. Ciekawe odmiany i uprawa tamaryszka
W ogrodach, gdzie maciejka była już wcześniej uprawiana, często obserwuje się samosiew – młode rośliny pojawiają się spontanicznie w miejscach, gdzie wcześniej dojrzewały strąki z nasionami. Można rozważyć ich pozostawienie, ponieważ zapewniają wcześniejsze kwitnienie bez dodatkowego wysiłku. Przy planowanych wysiewach późniejszych partii dobrze jest wybierać zacienione fragmenty rabaty – niższa temperatura gleby opóźnia wschody i pozwala wydłużyć efekt zapachowy roślin aż do jesieni.
Jakie wymagania ma maciejka?
Maciejka najlepiej rośnie w glebie przepuszczalnej, bogatej w materię organiczną i o lekko zasadowym odczynie. Optymalny zakres pH mieści się między 6,5 a 7,5 – jeśli podłoże jest zbyt kwaśne, można je na wiosnę skorygować dodatkiem popiołu drzewnego lub niewielką dawką mączki kostnej. Należy unikać sadzenia maciejki w miejscu, gdzie wcześniej uprawiano warzywa z rodziny kapustowatych, ponieważ pozostające w glebie patogeny mogą prowadzić do zgorzeli i innych chorób systemu korzeniowego. W doniczkach sprawdzi się mieszanka składająca się z dwóch części torfu, jednej części perlitu i jednej części dojrzałego kompostu – uzupełniona warstwą żwiru na dnie, która zapobiegnie zastojom wody i poprawi napowietrzenie.
Przeczytaj też: Bylina o srebrzystych liściach i szalenie długim kwitnieniu. Jasnota plamista – uprawa, pielęgnacja i najpiękniejsze odmiany
Po wschodach maciejka wymaga umiarkowanego, ale regularnego nawadniania. W warunkach ogrodowych przyjmuje się, że tygodniowo potrzebuje około 10 mm opadu lub jego ekwiwalentu w podlewaniu, przy czym dawki te należy zwiększyć w okresach suszy. W doniczkach pomocny jest prosty przelicznik: około 200 ml wody raz na osiem–dziewięć dni dla pojemnika o średnicy około 12–13 cm. Woda powinna być kierowana bezpośrednio na glebę, nigdy na liście czy łodygi – zmniejsza to ryzyko rozwoju patogenów grzybowych, w tym mączniaka i szarej pleśni.
Powinniśmy zapewnić jej co najmniej sześć godzin bezpośredniego światła dziennie. Najlepiej sprawdzą się też miejsca osłonięte od wiatru, gdzie pędy nie będą narażone na łamanie, a zapach utrzyma się w pobliżu gruntu. Po prawidłowym wybraniu stanowiska nawożenie można ograniczyć do minimum – wystarczą dwa delikatne zasilenia nawozem o niskiej zawartości azotu: jedno w połowie czerwca, drugie na początku sierpnia. W przypadku problemów ze szkodnikami, takimi jak mszyce, dobrze sprawdzają się domowe środki, np. opryski z cebuli lub czosnku.
Aromat maciejki uwalnia się dopiero po zmierzchu. Fot. g,aksime/CanvaPro
Zastosowanie maciejki w ogrodzie
W ogrodach maciejka pełni przede wszystkim funkcję rośliny zapachowej – jej aromat uwalnia się dopiero po zmierzchu, dlatego warto sadzić ją w miejscach, gdzie przebywa się o tej porze. Najczęściej są to strefy wypoczynkowe, takie jak tarasy, werandy, okolice altan i wejść do domu. W otoczeniu ścian, pergoli czy niskiej zieleni zapach zatrzymuje się dłużej, tworząc lokalne, nasycone strefy woni.
W uprawie pojemnikowej gatunek ten doskonale współgra z roślinami o wyrazistym ulistnieniu lub barwnych kwiatach, które przejmują funkcję dekoracyjną za dnia. Sprawdzone kompozycje to m.in. zestawienia z petuniami, pelargoniami, aksamitkami lub niskimi lobeliami, które tworzą wizualne tło dla wieczornego zapachu maciejki. W niewielkich ogrodach miejskich, gdzie ruch powietrza ograniczony jest zabudową, jej zapach utrzymuje się dłużej i intensywniej niż w otwartej przestrzeni.
Przeczytaj też: Co zrobić, żeby glicynia bujnie zakwitła? Prosty ogrodniczy trik zawsze się sprawdza
W nowoczesnych aranżacjach typu „night garden”, czyli ogrodach projektowanych z myślą o użytkowaniu po zmroku, maciejka służy jako roślina uzupełniająca przestrzenie między bardziej okazałymi, wonnymi krzewami – na przykład jaśminowcem wonnym, różą damasceńską czy brugmansją. Tego typu rozwiązania sprawdzają się m.in. w gospodarstwach agroturystycznych i ogrodach pokazowych, gdzie rośliny powinny oddziaływać na wiele zmysłów gości.
Źródło: deccoria.pl
Przeczytaj też:
Sadzenie pelargonii w maju. Co zrobić, żeby bujnie i długo kwitły?
Jak sadzić Supertunię Vista? Dodaj do ziemi, będzie bujnie kwitła cały sezon
Odporny, nie wymaga nawożenia, kwitnie do jesieni. Kłosowiec – najładniejsze odmiany i uprawa