Maj w naszych ogrodach cieszy bogactwem barw i zapachów: drzewa intensywnie się zielenią, mnóstwo roślin kwitnie, a w warzywniakach wschodzą pierwsze warzywa. Wegetacja roślin w naszych ogrodach będzie przebiegała prawidłowo i długo, zwłaszcza jeśli wspomożemy naturę, przeprowadzając odpowiednie zabiegi pielęgnacyjne oraz ochronne.
Prace ochronne, czyli niebezpieczne majowe przymrozki
W tym miesiącu sadzimy w naszych ogrodach wiele roślin bezpośrednio do gruntu, musimy więc szczególnie uważać na nocne i poranne przymrozki, które mogą spowodować uszkodzenie i osłabienie tych najwrażliwszych gatunków (słabszy wzrost, kwitnienie, owocowanie oraz większą podatność na choroby i szkodniki).
Przeczytaj również: Jak pielęgnować magnolię?
Przyjęto, że ostatnie przymrozki występują do około 15 maja (szczególnie niebezpieczne są dni od: 12-15 maja tzw. zimni ogrodnicy — Pankracy, Serwacy i Bonifacy oraz „zimna Zośka”), warto jednak przez cały miesiąc śledzić prognozy i na nie odpowiednio reagować. W naszych ogrodach szczególnie narażone na chwilowe spadki temperatury są: rośliny wcześnie rozpoczynające wegetację, świeżo posadzone sadzonki wyrośnięte z nasion w szklarni lub tunelu foliowym, świeżo wykiełkowane z ziemi siewki, a także kwiaty i liście niektórych drzew ozdobnych np. platana, magnolii.
Wrażliwe na wiosenne przymrozki rośliny musimy więc dobrze chronić, a jedną ze skuteczniejszych metod jest okrywanie całych rabat i grządek z wysiewami, białą agrowłókniną wiosenną lub folią z bąbelkami, a także pojedynczych roślin ich pociętymi fragmentami. Maty ogrodowe przepuszczają wodę, światło i powietrze, mogą więc być pozostawione na powierzchni okrywanych roślin przez kilka dni. Jeśli natomiast nie zaopatrzyliśmy się w te materiały, doraźnie na noc można zastosować kapturki z papieru czy kartonów lub chociażby wiadro, czy donicę odwróconą do góry dnem, które zakładamy godzinę przed zachodem słońca. Tymi ostatnimi możemy również osłonić kwiaty i zioła posadzone w skrzynkach balkonowych — stosując kartony od zewnętrznej strony, a papier lub gazety od góry. Na świeżo posadzoną rozsadę na noc można również nakładać dostępne w sprzedaży, specjalne plastykowe kołpaczki.
Kolejnym sposobem na ochronę przed przymrozkami jest zahartowanie rozsady przed wysadzeniem jej do gruntu, czyli stopniowe przyzwyczajanie roślin dotychczas rosnących w cieple do warunków panujących na zewnątrz. Początkowo w pochmurne dni, później chroniąc przed silnym słońcem i wiatrem wystawiamy rośliny przez 7-10 dni na zewnątrz, stopniowo wydłużając czas tzw. werandowania do kilku godzin w ciągu dnia, dzięki czemu wzmocnią się one i nauczą radzić z warunkami pogodowymi. Po takim zahartowaniu możemy wysadzić rozsadę do gruntu w drugiej połowie maja. Szczególnie wrażliwych gatunków roślin nie sadźmy w zagłębieniach terenu, gdzie gromadzi się zimne powietrze, uprawiajmy je lepiej w osłoniętych częściach ogrodu, u podnóży murków i ścian budynków oddających ciepło.
W ochronie przed przymrozkami duże znaczenie ma także racjonalne nawożenie, które w istotny sposób wpływa na kondycję naszych roślin. Nadmiar azotu przy jednoczesnym niedoborze potasu znaczenie je osłabia, sprzyjając podatności na uszkodzenia mrozowe, dlatego wczesną wiosną koniecznie skupmy się na dostarczeniu roślinom tego drugiego pierwiastka.
Przeczytaj również: Kiedy przycinać lawendę?
Prace porządkowe i pielęgnacyjne
Jeśli we wcześniejszych miesiącach pogoda nie pozwoliła na przeprowadzenie koniecznych prac porządkowych w ogrodzie, teraz musimy nadrobić szybko zaległości. Jeśli ogród jest już uporządkowany, możemy w maju przystąpić do drobnych lub generalnych napraw i remontów obiektów małej architektury ogrodowej jak np. altany, wiaty, domki narzędziowe, place zabaw, ogrodzenia, pergole, trejaże, ławki czy meble ogrodowe.
W tym miesiącu po przekwitnięciu przycinamy krzewy ozdobne takie jak: forsycja, wierzba wczesna, tawuły i migdałowce, a także przeprowadzamy odpowiednie dla danej odmiany cięcie róż i tniemy żywopłoty. Rozgarniamy również kopczyki chroniące przed mrozem i nawozimy drzewa i krzewy, ale tylko te, które już rosną w naszych ogrodach, a nowo posadzone najlepiej dopiero po upływie minimum dwóch tygodni. Wokół młodych drzew i krzewów spulchniamy glebę i ściółkujemy je korą. Jeśli jest to konieczne, przeprowadzamy również nawożenie oraz pierwsze opryski na drzewa.
Na początku miesiąca przygotowujemy grządki pod siew oraz dbamy o nasze rabaty, które od początku miesiąca pielimy, chwasty są bowiem jeszcze słabo zakorzenione, więc łatwiej je będzie teraz usuwać. Po wypieleniu użyźniamy glebę domieszką dobrze rozłożonego kompostu lub obornika. Usuwamy kwiaty wcześnie kwitnących roślin cebulowych, które zaczęły już przekwitać jak np. narcyzy, krokusy, hiacynty, cebulice oraz wcześnie kwitnących odmian tulipanów, by nie traciły energii na zawiązanie nasion, co osłabia ich cebulki. Pod koniec miesiąca również usuwamy zbędne i zeschnięte kwiatostany roślin.
Przez cały miesiąc intensywnie pielęgnujemy trawnik, kosząc murawę najlepiej raz w tygodniu i regularnie go podlewając w zależności od pogody, wieczorem bądź wczesnym rankiem. Pamiętajmy o podlewaniu, zwłaszcza jeśli wystąpią w ciągu miesiąca okresy suszy. Maj to także odpowiednia pora na zakładanie nowego lub na stworzenie np. łąki kwietnej.
Nadszedł także idealny czas na założenie nowego oczka wodnego lub stawu, a w tych istniejących dbamy o czystość wody: usuwamy regularnie glony, puszczamy fontanny i kaskady, aby natlenić wodę — jeśli są w niej ryby. Jeśli zakładamy nowy zbiornik wodny, zaplanujmy go w pewnej odległości od drzew, aby uniknąć wpadania do niego liści i igieł. Warto by nie był w nazbyt nasłonecznionym miejscu ogrodu, co zapobiegnie intensywnemu rozwojowi glonów i zbytniemu odparowywaniu wody. Jeśli planujemy w nim mieć tylko roślin, wystarczy, aby był głęboki na 40 cm, ale gdy chcemy mieć również w nim ryby, musi mieć minimum 1 metr głębokości, by zimą nie zmarzły. Wokół zbiornika najlepiej będą się czuły roślinny bagienne i strefy wilgotnej łąki, a w samym oczku lub stawie oczywiście rośliny pływające.
Maj w pełni, czyli sadzimy rośliny ogrodowe
W maju sadzimy w ogrodach wiele roślin: drzewa i krzewy, ale tylko te sprzedawane w pojemnikach, bo niestety na te z odsłoniętymi korzeniami jest już zbyt późno. To także najlepsza pora, aby posadzić iglaki uprawiane w pojemnikach oraz azalie i rododendrony.
Przeczytaj również: Azalia wielkokwiatowa. Jak pielęgnować? Kliknij!
Sadzimy teraz byliny cebulowe i bulwiaste niezimujące w gruncie: w pierwszej połowie miesiąca np. begonie bulwiaste, mieczyki, galtonie, w drugiej np. dalie, kanny i zawilce wieńcowe, a byliny kwitnące latem lub jesienią rozmnażamy przez podział.
Na miejsce stałe do gruntu można posadzić rozsadę roślin jednorocznych: w pierwszej połowie maja między innymi astry chińskie, lwie paszcze, bratki ogrodowe, kocanki, a po „zimnych ogrodnikach” np. rozsady petunii, żeniszka, lobelii, begonii, tytoniu, werbeny, szałwii, cynii, ślazówki, smagliczki nadmorskiej oraz niecierpków i aksamitek. Sadzić rozsady powinniśmy w pochmurne dni, uprzednio podlewając obficie rośliny w doniczkach, co znacznie ułatwi ich wyjmowanie i zapobiegnie zniszczeniu bryły korzeniowej, po czym również obficie podlewamy rośliny już posadzone w gruncie.
Gdy już minie niebezpieczeństwo przymrozków można posadzić do skrzyń i pojemników na tarasy i balkony wrażliwe na zimno rośliny balkonowe jak np. pelargonie, petunie, werbeny czy lobelie. Skrzynie i donice, w których je posadzimy, porządnie wcześniej myjemy wodą z detergentem by usunąć zarodniki grzybów, a jeśli sadzimy w nowych, to upewniamy się, czy mają otwory odpływowe. Jeśli nie mają, to musimy sami je zrobić, najlepiej nie w dnie skrzyni czy innego pojemnika tylko w bocznej ścianie około 5 cm od dołu, co zapewni bardziej równomierne nawilżenie.
W pierwszej dekadzie miesiąca siejemy na stałe miejsce stałe łubin, nasturcję, wilec oraz groszek pachnący, lewkonie, nagietek, słonecznik i maciejkę, a w drugiej fasolę ozdobną, nasturcję, aksamitki, cynie oraz dynię ozdobną. Pod koniec miesiąca siejemy na rozsadniku rośliny dwuletnie takie jak: bratek ogrodowy, prawoślaz, naparstnicę purpurową, goździk brodaty oraz dzwonek ogrodowy.
Jeśli w naszym ogrodzie zaplanowaliśmy ogród ziołowy i warzywny, to teraz jest czas by wysiać np. pietruszkę, melisę, estragon, lubczyk, szałwię oraz bazylię. Pietruszkę i szczypiorek zbierajmy jednak przed kwitnieniem, bowiem to wtedy liście są najbogatsze w cenne składniki. W naszych warzywniakach czas wysiać: dynię, cukinię, kabaczek, a także marchew, pietruszkę, buraki na jesienny zbiór oraz co dwa tygodnie, aż do lipca fasolę szparagową i koper. W warzywniakach przez cały miesiąc możemy sadzić paprykę, selera i pora oraz wysiane na początku kwietnia pomidory i ogórki. Systematycznie odchwaszczamy zagony z wysianymi i wysadzonymi warzywami oraz regularnie je podlewamy, gdyż siewki młoda rozsada jest bardzo wrażliwa na suszę.
Ochrona przed szkodnikami i chorobami roślin
W maju groźnymi szkodnikami żerującymi w naszych ogrodach przydomowych oraz na działkach są ślimaki, które zagrażają szczególnie bratkom i funkiom, poskrzypka uszkadzająca pąki lilii oraz występujące na licznych roślinach przędziorki, mszyce, wciornastki, tarczniki, czerwce, miniarki, zmieniki, zwójki oraz gąsienice motyli. Natomiast najczęściej spotykane choroby to fytoftoroza, rdza atakująca malwy i jałowce, mączniak prawdziwy na berberysach, tawułach, bylinach, mączniak rzekomy na różach, pierwiosnkach i bratkach, zamieranie pędów czy kwiatów, szara pleśń oraz plamistości liści.
Przeciwko tym szkodnikom i chorobom konieczne bywa w tym okresie zastosowanie zabiegów ochronnych w postaci oprysków. Coraz częściej w naszych ogródkach nie chcemy jednak stosować chemicznych środków ochrony roślin, wybierajmy więc preparaty wytwarzane z naturalnych składników, które są coraz powszechniej dostępne w sklepach lub sieci. Takie naturalne środki ochrony roślin mogą zawierać wyciągi roślinne lub żywe formy drapieżnych organizmów np. bakterii, nicieni lub larw pożytecznych organizmów, będących pasożytami danych szkodników, nie są szkodliwe dla ludzi i zwierząt, nie kumulują się w roślinie i szybko ulegają rozkładowi. Ich kolejną niewątpliwą zaletą jest selektywne działanie na wybrane grupy szkodników, brak okresu karencji po ich zastosowaniu i to, że chociaż nie działają tak szybko, jak syntetyczne to są również bardzo skuteczne. Warto je wybrać mając na uwadze to, że zastosowanie chemicznych środków ochrony nigdy nie pozostaje obojętne dla ludzi oraz środowiska.
Jak widać, pracy w ogrodzie jest naprawdę dużo, ale jej efektami w tym mieniącym się wieloma barwami miesiącu, jakim jest maj, będziemy mogli się szybko cieszyć. W tym bardzo intensywnym okresie, co jakiś czas przysiądźmy jednak na chwilę, by móc podziwiać rozkwitającą przyrodę, weźmy głęboki oddech i zrelaksujmy się, bo przecież głównie po to tworzymy nasze piękne ogrody.
mgr inż arch. kraj. Anna Waligóra Jędrzejowska
Autorska pracownia projektowa ekoartprojekt
Zdjęcie główne: 123RF/PICSELL
Przeczytaj inne porady naszego eksperta:
Rośliny miododajne, które przyciągną pszczoły w ogrodzie
Mała architektura z wierzby. Jak samemu wykonać altankę ogrodową?
Pielęgnacja ogrodu na wiosnę - jak krok po kroku przygotować ogród na nowy sezon